|
42. Leã
Alexis Carrel trong cuoán Reùflexions Sur La Conduite De La Vie cho raèng coù 3 ñònh-luaät chi-phoái ñôøi soáng con ngöôøi.
1. Ñònh-luaät baûo-veä sinh-maïng (Loi de la conservation de la vie).
2. Ñònh-luaät sinh-saûn (Loi de la propagation de la race).
3. Ñònh-luaät tieán-hoùa tinh-thaàn (Loi de l'eùvolution de l'esprit).
Hai ñònh-luaät treân roõ-raøng bao nhieâu, thì ñònh-luaät thöù ba laïi muø-môø baáy nhieâu. Tieán-hoùa tinh-thaàn laø trau-doài tình-caûm, môû-mang trí-tueä ñeå naâng cao phaåm-giaù, nhaân-caùch con ngöôøi tieán leân chaân, thieän, myõ ñeå xöùng danh con ngöôøi. Neáu khoâng, con ngöôøi seõ thoái-hoùa gaàn gioáng nhö suùc-vaät. Töùc laø phaûi bieát loaïi boû "caùi dôû", laø caùi laøm cho ñôøi soáng caù-nhaân, gia-ñình, xaõ-hoäi beänh-hoaïn, roái-loaïn, voâ-luaân, voâ-lyù, voâ-nghóa, ñau-khoå. Laø phaûi bieát baét laáy "caùi hay", laø caùi laøm cho ñôøi soáng caù-nhaân, gia-ñình, xaõ-hoäi ñöôïc laønh-maïnh, hoøa-hôïp, traät-töï, soáng coù nghóa-lyù, hoan-laïc.
"Caùi hay" ñoù goïi laø leã.
Ngaøy xöa phaàn nhieàu ngöôøi soáng chaát-phaùc, döïa treân nhöõng ñònh-luaät thieân-nhieân, laáy noäi-taâm laøm tieâu-chuaån. Con ngöôøi soáng troïng leã.
Ngaøy nay nhieàu ngöôøi soáng khoân-lanh döïa treân nhöõng luaät-ñònh nhaân-taïo, theo caùc quy-öôùc, laáy ngoaïi-taïi laøm tieâu-chuaån. Con ngöôøi soáng trong luaät, ñöa nhaân-loaïi ñeán thaûm-traïng nhö ngaøy nay.
Xaõ-hoäi Taây Phöông vôùi vaên-hoùa duy-vaät, thieân-troïng veà lyù-trí khoa-hoïc thöïc-nghieäm. Neân leã cuûa Taây Phöông coù tính-chaát haùo-ñoäng. Leã chuû veà ñoäng, boäc-loä tình-caûm töï-nhieân. Baïn-beø thaân-thuoäc gaëp nhau tay baét maët möøng, oâm-aáp, voã-veà, hun-hít.
Xaõ-hoäi Ñoâng Phöông vôùi vaên-hoùa duy-taâm, thieân-troïng veà tình-caûm, hoøa vôùi thieân-nhieân. Neân leã cuûa Ñoâng Phöông coù tính-chaát haùo tónh. Leã chuû veà tình. Baïn-beø thaân-thuoäc gaëp nhau chæ khom mình chaøo, xaù daøi moät vaøi caùi. Taâm tình thöôøng chòu aån hôn hieän. Haønh-ñoäng thöôøng ñöôïc töï-cheá, töï-trò.
Trung-Hoa coù ba boä kinh leã: Chu Leã, Nghi Leã vaø Leã Kyù ñeå daïy daân chuùng bieát caùch ñoái vôùi Trôøi, Thaàn Minh neân coù Leã Giao, Leã Xaõ, Leã Thöôøng, Leã Ñeá. Daïy ngöôøi ñoái xöû vôùi nhau coù Leã Quaân-Thaàn, Phuï-Töû, Phu-Phuï, Huynh-Ñeä, Tröôûng-AÁu goàm coù thaäp nghóa: Quaân nhaân (vua phaûi nhaân); Thaàn trung (thaàn phaûi trung); Phuï töø (cha phaûi khoang-töø); Töû hieáu (con phaûi hieáu-thaûo); Huynh löông (anh phaûi toát-laønh); Ñeä deã (em phaûi kính thuaän); Phu nghóa (choàng phaûi chính-ñính); Phuï thính (vôï phaûi nghe lôøi); Tröôûng hueä (ngöôøi lôùn phaûi thi ôn); AÁu thuaän (ngöôøi nhoû phaûi vaâng-phuïc).
Ngaøy nay caùc leã-nghi myõ tuïc ñaõ laàn-löôït troâi vaøo dó-vaõng. Trong chính quyeàn vaãn coøn boä Nghi-Leã, ngoaøi ñôøi vaãn coøn caùch xaõ-giao. Nhöng nhaân-taâm thì khoâng moät ai daùm leân tieáng cho raèng tieán-boä hôn tröôùc. Ngaøy nay ngöôøi ta khoâng sôï thaát-leã maø chæ sôï phaïm-luaät, ñuû noùi leân caùi tinh-thaàn beänh-hoaïn, roái-loaïn laø döôøng naøo.
Ai ai cuõng bieát leã laø troïng. "Tieân hoïc leã, haäu hoïc vaên". Leã giuùp ta nuoâi-döôõng taùnh toát, ngaên-chaën taùnh xaáu, ñieàu-hoøa tình-caûm, xaùc-ñònh toân-ti; phaân-bieät thieän-aùc, ñem laïi söï hoøa-hôïp giöõa mình vôùi ngöôøi. Reøn-luyeän con ngöôøi mình cho thanh-lòch, cho nhaân-caùch ñöôïc phaùt-trieån v.v. Nhöng con ngöôøi ñaõ thaát-baïi nhö hieän nay. Khoâng phaûi taïi chuùng ta khoâng coù thieän-chí, nhöng chæ taïi chuùng ta baát löïc - "Löïc baát tuøng taâm". "Taâm-thaàn thì muoán laém, maø xaùc-thòt thì yeáu-ñuoái" (Ma-thi-ô 26:41). Chuùng ta ñeàu coù taâm-traïng nhö thaùnh Phao-loâ raèng: "Toâi chaúng laøm ñieàu mình muoán, nhöng laøm ñieàu mình gheùt ... bôûi toâi coù yù muoán laøm ñieàu laønh, nhöng khoâng coù quyeàn laøm troïn; vì toâi khoâng laøm ñieàu laønh mình muoán, nhöng laøm ñieàu döõ mình khoâng muoán ... khi toâi muoán laøm ñieàu laønh, thì ñieàu döõ dính-daáp theo toâi" (Roâ-ma 7:15,18-19,21).
"Khoâng coù quyeàn (naêng-löïc) laøm troïn" - ñoù laø thöïc traïng cuûa caû nhaân loaïi. May-maén cho ai coù ñöôïc moät moâi-tröôøng toát khaû-dó naåy-nôû phaàn naøo nhaân-caùch thì cuõng gioáng nhö boâng hoa ñaõ lìa goác, may maén ñöôïc caém vaøo nöôùc trong, thì cuõng
Hoa trong loï saép taøn coøn raùng nôû
Hoà-vaên-Haûo
Caùi hoa nôû ñoâi chuùt ñeå saép taøn aáy, ñaâu coù theå an-taâm hoaëc haõnh-dieän vôùi caùi hoa cuõng lìa goác bò heùo-queo naèm treân ñaát khoâ-khan.
Muoán coù naêng-löïc, khoâng chi baèng trôû veà goác ñeå ñöôïc tieáp-noái vôùi nguoàn naêng-löïc. Vaø taát nhieân "goác" ñoù haún laø Ñöùc Chuùa Trôøi, laø Ñaáng Taïo-Hoùa, nguoàn-coäi cuûa moïi taïo-vaät. Chuùa Jeâsus laø Ñöùc Chuùa Trôøi thaønh-nhaân ñaõ phaùn raèng: "Ta laø goác nho, caùc ngöôi laø nhaùnh" (Giaêng 15:5).
Chuùng ta laø nhaùnh. Maø "nhaùnh naøo, neáu khoâng dính vaøo goác nho, thì khoâng töï mình keát-quaû ñöôïc" (Giaêng 15:4). Töï mình khoâng ñuû naêng-löïc ñeå coù "caùi hay", caùi leã ñoái vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi vaø ñoái vôùi nhau. Chuùa Jeâsus quaû quyeát raèng: "Ta laø goác nho, caùc ngöôi laø nhaùnh. Ai cöù ôû trong ta, vaø ta ôû trong hoï thì sanh ra laém traùi" (Giaêng 15:5). Chæ trong Cöùu Chuùa Jeâsus, chuùng ta môùi coù ñuû naêng-löïc ñeå giöõ leã vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi baèng söï thôø-phöôïng Ngaøi. Vaø giöõ leã vôùi nhau, giao-hoøa trong naêng-löïc tình yeâu thöông cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi.
Tieân hoïc leã. "Tröôùc heát, haõy tìm kieám nöôùc Ñöùc Chuùa Trôøi vaø söï coâng-bình cuûa Ngaøi" (Ma-thi-ô 6:33). Laøm sao trôû veà cuøng Ñöùc Chuùa Trôøi? Laøm sao trôû veà nguoàn? Thöa Quí vò, bôûi Ñöùc Chuùa Jeâsus Christ vaø qua Ñöùc Chuùa Jeâsus Christ nhö lôøi Ngaøi phaùn: "Ta laø ñöôøng ñi, chaân-lyù vaø söï soáng" (Giaêng 14:6).
Mong raèng moãi chuùng ta coù ñuû naêng-löïc ñeå thuû-leã.
|