58. Veä Sinh Taâm Trí
Phoøng beänh hôn chöõa beänh. ÔÛ caùc nöôùc keùm môû-mang, moân veä-sinh ñöôïc giaùo-duïc roäng-raõi trong quaàn chuùng. Toâi coøn nhôù baøi hoïc thuoäc loøng veä-sinh veà maét nhö vaày:
Trôøi sinh caëp maét tinh-töôøng
Khuyeân ai chôù coù coi thöôøng maø nguy
Neáu ta chòu khoù nghó suy
Maét maø keùm coûi ham chi baïc vaøng
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tay baån chôù coù sôø moø
Maét kia ñaâu phaûi laø ñoà ñaùng khinh
Chaäu thau, khaên maët cuûa mình
Chaúng neân chung chaï, daãu tình anh em
Maët maøy chôù ñeå lem nhem
Saø-phoøng, nöôùc saïch, aáy tieân phaøm traàn
Caùc nôi ñoå raùc, chuoàng phaân
Traùnh khoâng neân ñeå ôû gaàn nhaø ta
Vì chöng ruoài nhaëng ñeàu laø
Nhöõng loaøi khaû-oá chuyeân tha vi-truøng
Doïc ñöôøng gioù haåy buïi tung
Kính daâm ta chôù ngaïi-nguøng ñeo ngay
Giaøu ñoâi maét, kheùo baøn tay
Maét kia keùm coûi khoù xoay neân troø
Thöông nhau neân môùi daën-doø
Coù thaân thì giöõ, mình lo laáy mình
Keå chi toùc baïc, ñaàu xanh
Quyù thay! Ñoâi maét quang-minh suoát ñôøi.
Baûy, taùm chuïc naêm veà tröôùc, nhöõng baøi veä sinh loaïi naøy raát caàn cho daân-trí Vieät-Nam. Coøn baây giôø, ai chaúng bieát nhö vaäy. Nghe noùi thôøi "Baùc", baøi veä-sinh veà daï-daøy raát ngaén. Baùc daïy cho caùc chaùu ngoan nhôù naèm loøng:
Baùc Hoà khuyeân chaùu aên rau,
Ñöøng aên thòt caù maø ñau daï-daøy.
Ngaøy nay vôùi moät neàn y-teá phong-phuù, cô-theå, söùc-khoûe, sinh-meänh con ngöôøi ñöôïc saên-soùc, baûo-veä toái-ña. Loaïi boû oâ-nhieãm vaãn laø moái quan-taâm haøng ñaàu cuûa cô-quan y-teá. Nhöng veà taâm-trí, ngöôøi ta laïi cho pheùp töï-do ñaàu-ñoäc ñeå roài chính con ngöôøi töï huûy-hoaïi cô-theå, söùc-khoûe vaø caû sinh-meänh cuûa mình.
Caùi ñaàu-ñoäc taâm-trí con ngöôøi ngaøy nay maïnh nhöùt phaûi noùi laø saùch-baùo. Döôùi moät khía-caïnh naøo ñoù, saùch baùo quaû laø moät chaát-ñoäc cho taâm-trí. Bieát bao nhaø vaên ñaõ vieát, vieát ra töø moät taâm-hoàn sa-ñoïa, töø moät taâm-trí khuûng-hoaûng. Hoï coá vieát cho ñôøi ñoïc, cho ñôøi suy-töôûng. Thaät söï, neáu hoï khoâng vieát, hoï ñaõ laøm ñöôïc moät vieäc thieän.
Tieåu-thuyeát, moät hình-thöùc vaên-chöông raát ñöôïc thoâng-duïng, raát ñöôïc haâm-moä vaø raát aûnh-höôûng ñeán taâm-trí ngöôøi ñoïc. Cuoäc soáng thaät coù veû nhaït-nheõo, meät-moûi, chaát-chöùa ñaày phieàn-naõo, lo-aâu. Tieåu-thuyeát ñaõ ñöa ngöôøi ñoïc vaøo theá-giôùi aûo-töôûng, thoûa-maõn nhöõng ham-muoán aám-öùc, u-uaån khoâng coù cô thöïc-hieän trong ñôøi soáng hieän-taïi.
Ngöôøi ta laïi ñem tieåu-thuyeát leân maøn aûnh. Tai nghe, maét thaáy. Ta khoûi phaûi xöû-duïng ñeán trí töôûng-töôïng nhö ñoïc tieåu-thuyeát. Treân maøn aûnh, ngöôøi ta ñaõ loaïi boû böùc töôøng thöù tö ñeå ta coù theå nhìn suoát vaøo gia-ñình ngöôøi khaùc, nhìn vaøo nhöõng caùi rieâng-tö moät caùch thaûn-nhieân maø neáu trong thöïc-teá ta toø-moø nhìn vaøo, toø-moø laéng nghe seõ bò coi laø thieáu giaùo-duïc, thieáu nhaân caùch. Tröôøng ñaïi hoïc danh tieáng Haward trong moät baûn phuùc-trình cho bieát: TV ñaõ khoâng bieåu-loä trung-thöïc ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân Myõ laø loái soáng cuûa moät daân toäc coù 43% ñi nhaø thôø moãi saùng Chuùa Nhöït. 70% caùc shows ñeàu khôi leân tính-duïc, loaïi tính-duïc khoâng bò raøng-buoäc trong hoân-nhaân. Ngoaøi ra ñuû thöù toäi aùc ñöôïc phoâ-baøy moät caùch traéng-trôïn. Taïi Myõ, TV ñaõ ñaàu-ñoäc con ngöôøi töø luùc tuoåi thô. Trung-bình treû em ngoài tröôùc TV 15,000 giôø trong khi ngoài taïi lôùp hoïc 12,000 giôø. Keát-thuùc baûn phuùc-trình ñoù laø caâu naøy: Keû noäi thuø maõnh-löïc cuûa chuùng ôû ngay phoøng khaùch, noù caûi-trang laøm ngöôøi baïn toát cuûa ta. Teân noù laø TV. (The internal and powerful enemy exist right in your living room and has disguised itself as your great friend and companion. Namely: Our TV set).
Cao hôn nöõa, trieát hoïc cuõng ñaàu-ñoäc taâm-trí con ngöôøi khoâng ít. Caùc trieát-thuyeát haàu nhö chuû veà ñoäng. Caùc trieát-gia tìm heát caùch ñem "chaân-lyù cuûa mình" ra ñeán nhaân-quaàn xaõ-hoäi. Quaàn chuùng ñoùn nhaän, hôïp vôùi mình, suy-toân chaân-lyù thaønh chaùnh ñaïo. Neáu khoâng hôïp thì coi laø nguïy, laø taø ñaïo. Trieát-lyù ñaõ ñaàu-ñoäc con ngöôøi, taïo neân bao cuoäc "thaùnh-chieán"; bao cuoäc "ñaáu-tranh tö-töôûng" hay "chieán-tranh yù-thöùc heä".
Thaät söï taâm-trí chuùng ta khoâng coøn caùch naøo vöôït ra khoûi baàu trôøi vaên-hoùa oâ-nhieãm. Chuùng ta ñang ñöùng chòu traän giöõa côn troát döõ-doäi xoaùy huùt chung-quanh ta. Taâm-trí ta nhö moät hoang ñaûo maø keân-keân, quaï, où bay löôïn rôïp trôøi, döï ñònh ñaùp xuoáng tìm nôi ñoùng oå. Ta khoâng theå caám chim bay ngang ñaàu ta, nhöng ta coù theå khoâng cho ñoùng oå treân ñaàu ta. Noùi moät caùch khaùc, taâm-trí ta khoâng theå laø moät hoang ñaûo maø phaûi laø moät khu ñaát coù chuû. Chaéc-chaén chính ta khoâng theå laøm chuû taâm-trí ta. Chính chuùng ta cuõng khoâng ñuû naêng-löïc baûo-veâï taâm-trí chuùng ta. Chuùng ta haõy hoïc ñoøi theo vua Ña-vít, môøi chính Ñöùc Chuùa Trôøi, Ñaáng döïng neân con ngöôøi vaø ban cho con ngöôøi moät boä oùc ñaày tö-töôûng laøm chuû taâm-trí ta. Haõy nghe vua Ña-vít yeân-trí thöa vôùi chuû mình: "Hôõi Ñöùc Gieâ-hoâ-va, Ngaøi ñaõ doø-xeùt toâi, vaø bieát toâi. Chuùa bieát khi toâi ngoài, luùc toâi ñöùng daäy; Töø xa Chuùa hieåu-bieát yù-töôûng toâi. Chuùa xeùt neùt caùc neûo ñaøng vaø söï naèm nguû toâi, quen bieát caùc ñöôøng loái toâi. Vì lôøi chöa ôû treân löôõi toâi. Kìa, hôõi Ñöùc Gieâ-hoâ-va, Ngaøi ñaõ bieát troïn heát roài" (Thi-thieân 139:1-4). Neân vua Ña-vít quyeát-ñònh raèng: "Nguyeän lôøi noùi cuûa mieäng toâi, söï suy-gaãm cuûa loøng toâi ñöôïc ñeïp yù Ngaøi" (Thi-thieân 19:14). Khi ñaõ coù Chuùa laøm chuû, ta töï-nguyeän laäp moät haøng raøo thanh-loïc tö-töôûng ñeán vôùi taâm-trí ta theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy: "Phaøm ñieàu chi chaân-thaät, ñieàu chi ñaùng toân, ñieàu chi coâng-bình, ñieàu chi thanh-saïch, ñieàu chi ñaùng yeâu-chuoäng, ñieàu chi coù tieáng toát, ñieàu chi coù nhaân-ñöùc ñaùng khen, thì anh em phaûi nghó ñeán" (Phi-líp 4:7-8), thì cho vaøo taâm-trí. Coøn khoâng ñuùng tieâu-chuaån neâu treân thì vaøo tai naøy cho ra tai kia. Coù loït vaøo maét, thì cuõng ñeán voõng moâ laø cuøng.
Hôõi Cô-ñoác nhaân. Haõy nhôù lôøi Chuùa Jeâsus quôû Phi-e-rô: "ÔÙ Sa-tan, hay lui ra ñaøng sau ta! Vì ngöôi chaúng nghó ñeán vieäc Ñöùc Chuùa Trôøi, song nghó ñeán vieäc ngöôøi ta" (Ma-thi-ô 16:23). ÔÛ möùc-ñoä thuoäc-linh naøo ñoù, chuùng ta cuõng khoâng daùm "nghó ñeán vieäc ngöôøi ta" thöôøng tình.
|