38. Cheâ
Moät ngöôøi ngu theá naøo cuõng gaëp moät ngöôøi ngu hôn mình khen. Moät ngöôøi taøi-gioûi khoân-ngoan ñeán ñaâu vaãn bò ngöôøi khoân, keû ngu, ngöôøi taøi, keû dôû cheâ caû. Heã khoâng gioáng ngöôøi, khoâng hoøa-hôïp hình saéc vôùi ngöôøi, khoâng ñoàng tö-töôûng, theá-lôïi vôùi ngöôøi laø bò ngöôøi cheâ roài.
ÔÛ sao cho vöøa loøng ngöôøi
ÔÛ roäng ngöôøi cöôøi, ôû heïp ngöôøi cheâ
Cao cheâ ngoûng, thaáp cheâ luøn
Beùo cheâ beùo truïc beùo troøn
Gaày cheâ xöông soáng xöông söôøn phôi ra.
Ngöôøi bò cheâ thöôøng caûm thaáy khoù chòu, töùc-toái hoaëc noåi giaän. Chuùng ta ñaõ töï aùi maø queân töï haøo. Ngöôøi suoát ñôøi khoâng bò cheâ laø ngöôøi suoát ñôøi khoâng laøm ñöôïc vieäc gì ra troø caû. Laâu-laâu söïc nhôù ñeán hoï, cheâ baâng-quô moät tieáng "voâ-duïng". Cuï cöû Nhu coù laøm sô-khaûo tröôøng Nam môùi bò Tuù Xöông cheâ:
Sô-khaûo tröôøng Nam baùc cöû Nhu,
Thöïc laø vöøa doát laïi vöøa ngu.
Trong cuoán Importance De La Vie. Laõo-Töû, nhaø ñaïi trieát-hoïc ñôøi nhaø Chu vaãn bò hoïc-giaû Laâm-ngöõ-Ñöôøng cheâ: Lao Tsen est un sacreù idiot - Laõo-töû laø moät keû chí ngu. Laâm-ngöõ-Ñöôøng cheâ Laõo-Töû ngu vì khoâng bieát thuï-höôûng cuoäc ñôøi. Khoâng bieát coù saùch naøo cheâ Laâm-ngöõ-Ñöôøng ngu khi cheâ Laõo-Töû ngu khoâng?
Chuùa Jeâsus ñaõ ñöôïc Ñöùc Chuùa Trôøi khen raèng: "Naày laø Con yeâu-daáu cuûa ta, ñeïp loøng ta moïi ñaøng" (Ma-thi-ô 3:17). Theá maø Ngaøi vaãn bò ngöôøi ñôøi cheâ. Chuùa Jeâsus cuõng ñaønh chaáp-nhaän. Ngaøi phaùn: "Vì Giaêng ñaõ ñeán, khoâng aên, khoâng uoáng, ngöôøi ta noùi raèng: Giaêng bò quæ aùm. Con ngöôøi ñeán, hay aên hay uoáng, thì hoï noùi raèng: Kìa, laø ngöôøi ham aên meâ uoáng, baïn-beø vôùi ngöôøi thaâu thueá cuøng keû xaáu neát" (Ma-thi-ô 11:18-19).
Khen cheâ laø vieäc thöôøng tình trong thieân-haï. Theá thì taïi sao chuùng ta chæ chaáp-nhaän lôøi khen maø coá khöôùc-töø lôøi cheâ. Taïi sao chuùng ta ñeå taâm-hoàn mình, caûm-xuùc mình bò leøo-laùi bôûi lôøi khen tieáng cheâ voâ caên-cöù. Chæ coù lôøi khen ñuùng môùi coù giaù-trò laøm cho mình phaán-khôûi. Chæ coù tieáng cheâ ñuùng môùi laøm mình thöùc tænh tìm ñöôøng tu-chính.
Moät hoâm coù ngöôøi noùi vôùi Tristan Bernard: Hoâm roài toâi ñi xem vôû kòch oâng vieát. Dôû quaù.
Bernard mæm cöôøi traû lôøi: Toâi cuõng ñoàng yù vôùi oâng laø vôû kòch aáy teä laém. Nhöng chæ coù yù-kieán cuûa oâng vaø yù-kieán cuûa toâi cheâ vôû kòch aáy thì laøm sao choáng laïi yù-kieán cuûa haøng ngaøn khaùn-giaû khaùc khen-ngôïi.
Tieáp nhaän lôøi cheâ nhö Bernard thaät laø sieâu. Chaúng caàn haïch-hoûi, chaúng caàn töï-bieän, chaúng caàn noùi moät lôøi cheâ ngöôøi cheâ mình. Phaûi daøy coâng luyeän-taäp môùi coù thaùi-ñoä nhö Bernard ñöôïc.
Phaàn lôùn lôøi cheâ phaùt-xuaát töø loøng ganh-gheùt, ñoá-kî hoaëc laøm khoân. Neân lôøi cheâ phaûi aùc-ñoäc, phaûi cay-ñaéng môùi haï nhuïc, môùi laøm giaûm giaù-trò ñoái-töôïng ñöôïc. Ñoái vôùi nhöõng lôøi cheâ aáy, chuùng ta chæ coù caùch:
Nghe nhö choïc ruoät tai laøm ñieác.
Lôøi cheâ phaùt-xuaát töø loøng yeâu-thöông chaân-thaät laø "thuoác ñaéng giaõ taät". Raùng chaáp-nhaän caùch trung-thöïc. Nhaân voâ thaäp toaøn. Daàu laø baäc thaùnh nhaân vaãn coù choã ñaùng cheâ-traùch caàn phaûi söûa-chöõa. Caùc moân-ñeä ñaàu tieân cuûa Chuùa Jeâsus ñaõ bò Chuùa cheâ. Chuùa cheâ Giaêng vaø Gia-cô haùch sì-saèng (Lu-ca 9:54). Chuùa cheâ Phi-e-rô "ít ñöùc-tin" (Ma-thi-ô 14:31). Phi-e-rô cuõng bò Chuùa cheâ laø ngöôøi "chaúng nghó ñeán vieäc Ñöùc Chuùa Trôøi, song nghó ñeán vieäc ngöôøi ta" (Ma-thi-ô 16:23). Chuùa cheâ Thoâ-ma ña-nghi (Giaêng 20:17). Thaùnh Phao-loâ cuõng cheâ thaùnh Phi-e-rô ñaõ xöû-söï khoâng minh-baïch (Ga-la-ti 2:11-14).
Cheâ ñeå giuùp ngöôøi laø caû moät ngheä-thuaät. Laøm sao cho ngöôøi bò cheâ chæ bò toån-thöông nheï vaø vui loøng söûa-chöõa laàm-loãi mình.
Moät maàm non vaên-ngheä ñöa baûn thaûo nhôø moät vaên-só ñoïc vaø pheâ-bình. Sau khi ñoïc xong, nhaø vaên pheâ: Baûn thaûo cuûa anh baïn vöøa hay laïi vöøa ñoäc-ñaùo. Nhöng tieác thay, caùi phaàn ñoäc-ñaùo laïi khoâng hay vaø caùi phaàn hay laïi khoâng coù gì ñoäc-ñaùo.
AÙn-Töû cheâ vua Caûnh-Coâng môùi kheùo laøm sao! Vua Caûnh-Coâng coù moät con ngöïa quí giao cho moät ngöôøi chaên nuoâi. Moät hoâm con ngöïa laên ra cheát. Vua giaän laém truyeàn gieát ngöôøi nuoâi ngöïa. AÙn-Töû taâu raèng: Teân phaïm naøy chöa bieát roõ toäi maø ñaõ chòu cheát, thì vaãn töôûng laø oan. Toâi xin vì vua maø keå roõ toäi noù. AÙn-Töû beøn keå toäi:
- Nhaø ngöôi coù ba toäi ñaùng cheát. Vua sai nuoâi ngöïa maø ñeå ngöïa cheát, laø moät toäi ñaùng cheát. Laïi ñeå cheát con ngöïa quí cuûa vua, laø hai toäi ñaùng cheát. Ñeå vua mang tieáng, vì moät con ngöïa maø gieát cheát moät maïng ngöôøi, laøm cho traêm hoï nghe bieát ai cuõng oaùn vua, caùc nöôùc nghe thaáy ai cuõng khinh vua. Ngöôi laøm cheát moät con ngöïa maø ñeå ñeán noãi daân-gian ñem loøng oaùn-giaän, nöôùc ngoaøi coù buïng doøm-doû, laø ba toäi ñaùng cheát. Ngöôi ñaõ bieát chöa?
Caûnh-Coâng nghe noùi ngaäm-nguøi than raèng:
- Thoâi, tha cho noù! Keûo ta mang tieáng baát nhaân.
Ñeå lôøi cheâ coù hieäu-quaû toát vaø ñem laïi lôïi-ích cho ngöôøi, thieát töôûng chuùng ta neân aùp-duïng vaøi nguyeân-taéc ñaõ ñöôïc Kinh-Thaùnh neâu ra.
* Chuùng ta phaûi coù loøng yeâu-thöông thaønh-thaät, "laáy lôøi meàm-maïi maø söûa hoï laïi" (Ga-la-ti 6:1).
* "Lôøi noùi phaûi thì" (Chaâm-ngoân 25:11). Laø "khi ñaùng noùi haõy noùi moät vaøi lôøi laønh giuùp ôn cho vaø coù ích cho ngöôøi nghe ñeán" (EÂ-pheâ-soâ 4:29).
* Roài "khuyeân-lôn, an-uûi, naøi xin anh em (mình) aên-ôû moät caùch xöùng-ñaùng vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi laø Ñaáng ñaõ goïi anh em ñeán nöôùc Ngaøi vaø vinh-hieån Ngaøi" (I Teâ-sa-loâ-ni-ca 2:12).
* Vôùi öôùc-voïng, haàu cho "anh em khoâng choã traùch ñöôïc, khi Ñöùc Chuùa Jeâsus Christ chuùng ta ñeán" (I Teâ-sa-loâ-ni-ca 5:23).
Ngöôøi caøng hieåu bieát caøng ít cheâ ngöôøi. Nhìn con chim bay thaáp, laøm sao cheâ noù bay thaáp khi thaáy roõ noù chæ laø chim seû chôù ñaâu phaûi phöôïng-hoaøng. Nhìn con chim phöôïng-hoaøng ñaäu maø khoâng bay, laøm sao cheâ noù ñöôïc. Toäi-nghieäp noù, ngöôøi ta buoäc giaây vaøo chön baét ñöùng laøm caûnh.
Ngöôøi caøng hieåu bieát caøng cheâ mình. Vaø ngöôøi caøng hoïc Kinh-Thaùnh caøng thaáy mình ñaùng cheâ hôn caû. Lôøi Kinh-Thaùnh khaùc naøo caùi göông cho ta thaáy loãi-laàm (Gia-cô 1:23). Phaûi, "Caû Kinh-Thaùnh ñeàu bôûi Ñöùc Chuùa Trôøi soi-daãn, coù ích cho söï daïy-doã, beû-traùch, söûa-trò, daïy ngöôøi trong söï coâng-bình, haàu cho ngöôøi thuoäc veà Ñöùc Chuùa Trôøi ñöôïc troïn-veïn ..." (II Ti-moâ-theâ 3:16). Heát choã cheâ.
Muoán gioûi, tröôùc heát haõy cheâ mình dôû ñaõ.
|