28. Phoâ Dieãn Tình Yeâu
Trôøi cho ta coù hai maét ñeå thaáy, coù hai tai ñeå nghe vôùi moät boä oùc bieát phaùn-ñoaùn ñeå thaåm-ñònh con ngöôøi cuøng vôùi söï vieäc trong cuoäc soáng.
Gaëp ai, quen hay laï, thaân hay sô, chuùng ta cuõng thaàm ñaùnh giaù ngöôøi aáy theo moät phöông-dieän naøo ñoù: Giaøu-sang hay ngheøo-heøn; só, noâng, coâng, thöông, binh hay laø thöôøng truù nhaân nôi heø phoá. Trí-thöùc hay thuoäc loaïi hay chöõ loûng; quaân-töû hay tieåu nhaân v.v.
Bình-thöôøng chuùng ta thaåm-ñònh deã daøng:
Troâng maët maø baét hình-dong
Con lôïn coù beùo thì loøng môùi ngon.
Sau nhieàu laàn "beù caùi laàm", chuùng ta deø-daët moät chuùt, bieát ñaâu "xanh voû, ñoû loøng".
Chuùng ta deã-daøng thaåm-ñònh con ngöôøi qua vaät-chaát, nhöng khoâng deã gì thaåm-ñònh con ngöôøi qua tinh-thaàn.
Thaåm-ñònh ai laø ngöôøi quaân-töû, Maïnh-Töû xeùt: Quaân töû chi sôû dó dò ö nhaân giaõ, dó kyø toàn taâm giaõ, quaân-töû dó nhaân toàn taâm, dó leã toàn taâm.
Ngöôøi quaân-töû khaùc ngöôøi thöôøng
Giöõ loøng toát ñeå yeâu-thöông, kính thaønh
Thaåm-ñònh ngöôøi tröôïng-phu, Toâ-ñoâng-Pha xeùt: Phuù baát thaân, heà baát sô, thöû thò nhaân gian ñaïi tröôïng phu.
Tröôïng-phu khoâng nhieãm thoùi traàn
Khoâng sôï ngheøo-khoù, khoâng thaân sang giaøu.
Ñöùc Khoång-töû thaåm-ñònh giaù-trò mình qua söï khoân-ngoan baèng:
Ta nín laëng, ngöôøi theøm mong ñôïi
Ta noùi naêng, ngöôøi voäi laéng nghe
Lôøi ta nhaû ngoïc, phun hueâ
Laøm cho thieân-haï say meâ nghe hoaøi.
Minh-Trieát
Thaùnh Phao-loâ cho chuùng ta moät khuoân-maãu ñeå thaåm-ñònh ai laø ngöôøi yeâu-thöông thaät söï nhö vaày:
"Tình yeâu-thöông hay nhòn-nhuïc; tình yeâu-thöông hay nhôn-töø; tình yeâu-thöông chaúng ghen-tò, chaúng khoe mình, chaúng leân mình kieâu-ngaïo, chaúng laøm ñieàu traùi pheùp, chaúng kieám tö lôïi, chaúng noùng giaän, chaúng nghi-ngôø söï döõ, chaúng vui veà ñieàu khoâng coâng-bình, nhöng vui trong chaân-lyù. Tình yeâu-thöông hay dung-thöù moïi söï, troâng-caäy moïi söï, nín chòu moïi söï" (I Coâ-rinh-toâ 13:4-7).
Toâi khoâng bieát coù ñoaïn kinh, saùch, vaên, thô naøo phoâ-dieãn ñaëc-tính cuûa tình yeâu nhö phaân ñoaïn Kinh-Thaùnh treân. Toâi cuõng tin chaéc chaúng ai coù theå phoâ-dieãn tình yeâu caùch troïn-veïn nhö phaân-ñoaïn Kinh-Thaùnh treân, ngoaïi tröø Cöùu Chuùa Jeâsus Christ. Thaät ra tình yeâu ñaâu caàn phoâ-dieãn ñeå moïi ngöôøi thaáy caùi "baùc-aùi" ôû trong ta. Nhöng nhöõng ñaëc tính cuûa tình yeâu caàn ñöôïc phoâ-dieãn trong ta, ñeå ta nghieäm thaáy ta coù phaàn naøo tình yeâu phi-thöôøng naøy. Moãi ñaëc-tính cuûa tình yeâu, neáu ñöôïc baøn kyõ, chaéc cuoán saùch naøy phaûi daøy laém. Vaäy toâi xin toùm-löôïc moät vaøi yù chính moãi ñaëc-tính cuûa tình yeâu.
* "Tình yeâu-thöông hay nhòn-nhuïc". - Laø nhòn-nhuïc vôùi ngöôøi chôù khoâng phaûi vôùi hoaøn-caûnh hay traïng-huoáng. Nhòn-nhuïc khoâng phaûi laø daáu-hieäu cuûa söï nhuùt-nhaùt hay heøn-keùm, maø laø daáu-hieäu cuûa moät noäi-taâm vöõng-maïnh ñeå neùn côn "huyeát-khí chi noä" tìm phöông giaûi-cöùu cho mình vaø cho ngöôøi.
* "Tình yeâu-thöông hay nhôn-töø". - Coù theå laø moät ngöôøi toát maø khoâng nhôn-töø. Coù theå laø moät lôøi noùi ñuùng maø thieáu nhôn-töø. Nhôn-töø laø söï "ngoït-ngaøo" cuûa tình yeâu. Ta cho keû ñoùi aên, ta laø ngöôøi toát, nhöng cho keû ñoùi aên ngon thì ta quaû coù loøng nhôn-töø.
* "Tình yeâu-thöông chaúng ghen-tò". - Ghen-tò laø söï maëc caûm veà söï thua-keùm cuûa mình. Coù hai caùch ghen-tò. 1/ Theøm-khaùt caùi ngöôøi khaùc coù maø mình khoâng coù. Coá-gaéng ñaït cho ñöôïc baát keå phöông-tieän naøo ñeå cho baèng ngöôøi. 2/ Töùc-toái caùi ngöôøi khaùc coù maø mình khoâng coù. Coá-gaéng huûy-hoaïi caùi ngöôøi ta coù baèng baát-cöù phöông-tieän naøo ñeå cho hoï baèng mình.
* Tình yeâu-thöông ... chaúng khoe mình". - Phaàn nhieàu ngöôøi hay khoe-khoang laø ngöôøi maëc caûm thieáu taøi-trí nhöng luùc naøo cuõng muoán toû ra hôn ngöôøi. Ngöôøi hay khoe-khoang thöôøng laø ngöôøi ít daùm ngoù leân vì
Ngoù leân mình chaúng baèng ai
Maø thöôøng ngoù xuoáng vì
Ngoù xuoáng thì cuõng khoù ai baèng mình.
Môùi ñuû yeáu-toá ñeå khoe. Khoe laø giaùn-tieáp cheâ ngöôøi khaùc, giuùp ngöôøi ta nhaän ra söï thua-keùm ñeå buoàn, ñeå tuûi.
* "Tình yeâu-thöông ... chaúng leân mình kieâu-ngaïo". - Ñaïi-ñeá Naõ-phaù-luaân luoân töï nhuû: Ta cuõng chæ nhö moïi ngöôøi. Phaàn nhieàu caùc vó-nhaân chaúng bao giôø caûm thaáy mình laø vó-nhaân. Chæ coù nhöõng con eãnh-öông môùi caûm thaáy mình to gaàn baèng con boø. Chæ coù nhöõng con ruoài môùi caûm thaáy söùc naëng ñaùng keå cuûa mình khieán cho con boø phaûi sôï-haõi laáy ñuoâi xua-ñuoåi.
* "Tình yeâu-thöông ... chaúng laøm ñieàu traùi-pheùp". - Laø khoâng laøm baát-cöù ñieàu gì coù phöông haïi ñeán ngöôøi khaùc veà vaät-chaát vaø caû tinh-thaàn.
* "Tình yeâu-thöông ... chaúng kieám tö-lôïi". - Ngöôøi xöa noùi: Quaân-töû vieát lôïi, tieåu-nhaân vieát lôïi, tieåu nhaân kieán lôïi vong nghóa. - Ngöôøi quaân-töû noùi tôùi lôïi, keû tieåu-nhaân noùi tôùi lôïi. Coù khaùc nhau giöõa quaân-töû vaø tieåu nhaân laø: Tieåu nhaân kieán lôïi vong nghóa - keû tieåu nhaân thaáy lôïi thì queân nghóa. "Chaúng kieám tö lôïi" laø khoâng vì lôïi maø queân nghóa, queân boån-phaän, traùch-nhieäm.
* "Tình yeâu-thöông... chaúng noùng giaän". - Giaän laø thöù tình-caûm boäc-loä nhieàu nhaát trong cuoäc soáng. Giaän ít thì buoàn-phieàn, hôøn-laãy. Giaän nhieàu thì quaùt thaùo, chöûi-ruûa, ñaäp-phaù, noåi-loaïn, coù khi ñeán gieát ngöôøi. Cheá-ngöï ñöôïc côn giaän cuûa mình laø caû moät vaán-ñeà. Caàn coù nghò-löïc, caàn coù vò-tha, caàn thoâng-suoát vaán-ñeà, caàn xeùt-neùt minh-maãn. Keát-quaû laø thoâng-caûm vaø tìm caùch caûi-thieän do ñoäng-cô yeâu-thöông thuùc ñaåy. Theá laø "chaúng noùng giaän". Nhöõng ngöôøi coù tình yeâu-thöông cuûa Chuùa thì ... khoù giaän.
* "Tình yeâu-thöông ... chaúng nghi-ngôø söï döõ". - ÔÛ ñôøi chaúng ai hoïc ñöôïc chöõ ngôø neân phaûi coù thaùi-ñoä nghi. Thaùi-ñoä "chôø xem" laø haønh-ñoäng caån-troïng, khoân-ngoan, deø-daët. Cuõng laø haønh-ñoäng khoå taâm, khoå trí. Muoán tin raèng theá maø khoâng daùm tin. "Nöûa tin laø ñuùng, nöûa ngôø raèng khoâng". Muoán cho laø chaéc maø khoâng daùm chaéc. Phaûi ñaët ra giaû-thieát roài tìm nghieäm-chöùng vaø chôø thôøi-gian traû lôøi. Ñeán khi naém vöõng söï kieän, caùi ngôø ñaõ heát, caùi nghi khoâng coøn, thì laém khi cô-hoäi ñaõ qua, dòp-tieän ñaõ maát. Ta laïi hoái-tieác, töï traùch sao mình qua ña nghi.
Xaõ-hoäi ngaøy nay chaân giaû laãn-loän, thöïc chaát toài-teä ñeàu ñöôïc maøu-meø hoùa. Ngaønh quaûng-caùo ñang laø ngaønh phaùt-trieån maïnh nhöùt trong thöông tröôøng. Cô-quan tuyeân-truyeàn vaãn ñaéc-duïng trong chính-tröôøng, thì sao khoâng nghi vaø caøng nghi khi coù kinh-nghieäm moät laàn tin laàm. Nhöng laï laém, khi coù tình yeâu chan-chöùa thì khoâng theå nghi-ngôø, maø laïi deã tin, neân deã bò löøa, coù khi bò thieät haïi. Nhöng ñoåi laïi ñôõ meät trí ñi tìm caùi xaáu, caùi döõ trong caùi toát cuûa ngöôøi ñang khoe, giöõ ñöôïc loøng bình-tònh. Thaø tin laàm coøn hôn ngôø oan.
* "Tình yeâu-thöông ... chaúng vui veà ñieàu khoâng coâng bình". - Nieàm vui naøy khoâng löông-thieän. Laø vui khi thaáy ngöôøi mình khoâng öa gaëp tai-naïn; ngöôøi choáng-ñoái mình gaëp ruûi-ro. v.v.
* "Tình yeâu thöông ... vui trong chaân-lyù ". - Ñöùc Chuùa Trôøi laø chaân-lyù, Ñöùc Chuùa Jeâsus laø chaân-lyù. Ñöùc Thaùnh-Linh laø chaân-lyù. Vui trong chaân-lyù laø vui trong Ba Ngoâi Ñöùc Chuùa Trôøi. Trong Lu-ca 15:1-32, Chuùa Jeâsus ñaõ phaùn ba thí-duï vôùi lôøi keát-luaän keâu goïi: "Haõy chung vui vôùi ta". Ñoù laø nieàm vui cöùu ngöôøi vaø ngöôøi ñöôïc cöùu. Nieàm vui naày khoù dieãn-taû laém. Nhöng neáu ai muoán bieát thì coù theå thöïc-nghieäm trong coâng-taùc cöùu ngöôøi bôûi tình yeâu-thöông cuûa Chuùa.
* "Tình yeâu-thöông hay dung-thöù moïi söï". - "Khoâng theå dung-thöù ñöôïc" laø ñieäp-khuùc cuûa baøi ca "vò-kyû", laø khuùc nhaïc daïo cuûa tröôøng ca "bi-thaûm", ñöôïc keát-hôïp bôûi nhöõng aâm-giai: Traùch-cöù, oaùn-haän, caêm-thuø vôùi nhöõng cung-baäc caøng ngaøy caøng cao laøm ñieân-ñaûo caû ngöôøi haùt laãn ngöôøi nghe.
"Dung-thöù" laø moät chieâu hoùa-giaûi haän-thuø, moät ñoøn ñaùnh guïc taùnh vò-kyû, ñoàng thôøi cuõng laø chaát-lieäu xaây-ñaép söï yeân-tónh cho taâm-hoàn, laø höông thôm cuûa taám loøng vò-tha, ñoä-löôïng. Theo Trang-Töû, ngöôøi saün loøng dung-thöùù cho keû khaùc laø ngöôøi bieát giöõ taám loøng thaûn-nhieân, phaùn-ñoaùn tinh-töôøng trong söï vieäc xaûy ñeán, ñeå truùt boû giaän-döõ, môû loøng ñoä-löôïng, saün-saøng boû qua vaø dung-thöù. Thaày Maïnh-Töû cuõng noùi: Ngöôøi ta ôû ñôøi, ñoái vôùi ngöôøi maø gaëp phaûi keû döõ vôùi mình moät caùch ngang-ngöôïc, thì neân coi mình nhö ñi trong buïi raäm, vöôùng phaûi gai, chæ neân thong-thaû döøng laïi, gôõ daàn ra thoâi, gai-goùc kia coù bieát gì maø ñaùng giaän. Xöû ñöôïc nhö theá thì taâm mình khoâng phieàn-naõo maø bao nhieâu oaùn-haän cuõng tieâu-tan. Thaày Maïnh-Töû cuõng daïy: Tröôùc nhöõng ngang-nghòch ngöôøi laøm cho mình, phaûi xeùt xem mình ñaõ ñuû NHAÂN, ñuû LEÃ vôùi ngöôøi chöa. Neáu quaû ñaõ ñuû nhaân, ñuû leã ñoái toát vôùi ngöôøi ñeán ba laàn, theá maø ngöôøi vaãn nghòch vôùi mình. Thì ngöôøi ñuû nhaân, ñuû leã ñoù ñöôïc goïi laø ngöôøi quaân-töû noùi raèng: Haïng naøy laø haïng caøn-dôû, ngöôøi maø ñeán nhö vaäy thì coù khaùc chi thuù vaät. Ñoái vôùi loaøi vaät thì ta coøn keå laøm chi. Giaän chi cho meät, dung-thöù cho roài.
Trong tình yeâu Cô-ñoác, söï dung-thöù ñoøi thöïc-thi maïnh-meõ trong ñôøi soáng Cô-ñoác nhaân. Moät laàn Phi-e-rô ñeán gaàn Chuùa Jeâsus maø hoûi raèng: "Thöa Chuùa, neáu anh em toâi phaïm toäi cuøng toâi, thì seõ tha cho hoï maáy laàn? Coù phaûi laø baûy laàn chaêng? Ngaøi ñaùp: Ta khoâng noùi caùc ngöôi ñeán baûy laàn ñaâu, nhöng ñeán baûy möôi laàn baûy" (Ma-thi-ô 18:22). Phi-e-rô ñaët tieâu-chuaån toái-ña baûy laàn. Gaáp ñoâi ba laàn thöôøng tình laø saùu, theâm moät laàn aân-hueä nöõa laø baûy. Theá maø tieâu-chuaån Chuùa ñaët ra laø "baûy möôi laàn baûy", khoâng coù nghóa laø 490 laàn, song laø 70 laàn caùi soá 7 troïn-veïn. Nghóa laø dung-thöù hoaøi. Coù tình yeâu-thöông thì "dung-thöù moïi söï".
Chuùng ta haõy ñoàng ca baøi haùt "YEÂU-THÖÔNG" vôùi chuû-aâm laø Jeâsus-Christ, vôùi nhöõng noát vaøng traàm-boång: Nhòn-nhuïc, thöông-xoùt, nhôn-töø vaø dung-thöù. Haõy haùt theo nhòp ñaäp cuûa con tim, tieáng haùt sao cho quyeán-ruõ moïi ngöôøi tham-döï, cuøng haùt trong moät coäng-ñoàng YEÂU-THÖÔNG.
* "Tình yeâu-thöông ... tin moïi söï". - Khoâng phaûi laø tin caùch muø-quaùng, maø laø coá tìm ñieåm toát trong ngöôøi ñeå ñaët nieàm tin. Bôûi ñoù, coù theå giuùp ngöôøi ñaõ maát loøng tin nôi ngöôøi tìm laïi ñöôïc nieàm vui trong töï-troïng vaø traùch-nhieäm.
* "Tình yeâu-thöông ... troâng-caäy moïi söï". - Bôûi loøng tin naøy maø naåy sanh troâng-caäy, hi-voïng. Laø mong-muoán moïi ngöôøi ñaït ñeán choã toát-ñeïp hôn, cao-troïng hôn, thaønh-quaû hôn.
* "Tình yeâu-thöông ... nín-chòu moïi söï". - Nín-chòu khoâng naèm trong nghóa thuï-ñoäng, nhöng coù tính-caùch naêng-ñoäng. Vôùi yù-chí saét-ñaù, vôùi nghò-löïc kieân-cöôøng quyeát taâm nín chòu ñeå ñaït ñeán ñaéc-thaéng troïn-veïn. Nín-chòu öông-ngaïnh cuûa ngöôøi, haàu coù theå tha-thöù "baûy möôi laàn baûy" ñeå giöõ moái giao-hoøa. Nhôn ñoù maø giuùp ngöôøi vöôït qua loãi-laàm ñeå ñaït ñeán ñieåm cao hôn maø mình saün loøng mong muoán. "Nín-chòu" ñeå coù theå "ôû töû-teá vôùi moïi ngöôøi ... nhòn-nhuïc, duøng caùch meàm-maïi maø söûa daïy keû choáng-traû, mong raèng Ñöùc Chuùa Trôøi ban cho hoï söï aên-naên ñeå nhìn bieát chaân-lyù, vaø hoï tænh-ngoä gôõ mình khoûi löôùi ma-quæ, vì ñaõ bò baét laáy laøm theo yù noù" (II Ti-moâ-theâ 2:24-25). Vaø nhöõng ai mong haàu-vieäc trong coâng-taùc cöùu ngöôøi chaéc phaûi hoïc-ñoøi ñieàu naøy hôn nöõa nhö thaùnh Phao-loâ: "Ta vì côù nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn chòu heát moïi söï, haàu cho hoï cuõng ñöôïc cöùu trong Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ, vôùi söï vinh-hieån ñôøi-ñôøi" (II Ti-moâ-theâ 2:10).
Phoâ-dieãn tình yeâu khoâng coù nghóa coá-gaéng baøy-toû tình yeâu cho moïi ngöôøi thaáy ta coù tình yeâu-thöông cao-khieát, ñaäm-ñaø, chaân-thaät. Maø laø tình yeâu-thöông ñöôïc phoâ-dieãn bôûi "hay nhòn-nhuïc, hay nhôn-töø, chaúng ghen-tò, chaúng khoe mình, chaúng leân mình kieâu-ngaïo, chaúng laøm ñieàu traùi pheùp, chaúng kieám tö-lôïi, chaúng noùng giaän, chaúng nghi-ngôø söï döõ, chaúng vui veà ñieàu khoâng coâng-bình, vui trong chaân-lyù, hay dung-thöù moïi söï, tin moïi söï, nín chòu moïi söï".
Baây giôø, chuùng ta ñeå ít phuùt, nhaém maét nhìn mình, thöû nhaän-dieän tình YEÂU-THÖÔNG.
|