63. Chaùn Hay Khoâng Chaùn
Coù ngöôøi laáy pheùp töû-vi ra tính, chia ñôøi ngöôøi ra laøm 12 cung soá, moãi cung laø moät ñaïi haïn 10 naêm, 12 cung laø 120 naêm maø luaän raèng ñôøi ngöôøi ñuùng möùc phaûi ñöôïc keùo daøi 120 naêm. Nhöng maáy ai soáng ñöôïc caùi möùc-ñònh ñoù. "Nhaân sinh baùch tueá vi kyø" - Giôùi haïn 100 naêm cho ñôøi ngöôøi ñaõ laø quaù roài. Kyø thöïc soáng ñöôïc 70 tuoåi ñaõ laø hieám - "nhaân sinh thaát thaäp coå lai hi". Kinh-Thaùnh cheùp: "Tuoåi taùc cuûa chuùng toâi ñeán ñöôïc baûy möôi, coøn neáu maïnh-khoûe thì ñeán taùm möôi; song söï kieâu-caêng cuûa noù baát quaù laø lao-khoå vaø buoàn thaûm. Vì ñôøi soáng choùng qua, roài chuùng toâi bay maát ñi" (Thi-thieân 90:10).
Neáu laáy 70 tuoåi thoï so-saùnh vôùi 24 giôø trong moät ngaøy. Ta coù theå tính nhö vaày ñeå deã nhaän ñöôïc caùi thôøi-khaéc ta ñang ôû.
Tuoåi 15 laø 8 giôø 15 saùng
= 20 = 11 g 08
= 25 = 12 g 25 tröa
= 30 = 1 g 25
= 40 = 4 g 16 chieàu
= 50 = 6 g 50
= 60 = 10 g 11 toái
= 70 = gaàn nöûa ñeâm
Cuoäc haønh-trình ñôøi ta gioáng nhö ngöôøi leo nuùi, ñöôïc chia ra laøm hai chaëng. Chaëng ñaàu laø chaëng leo nuùi. Söùc-löïc doài-daøo, hi-voïng traøn-treà, maét luoân-luoân ngoù leân, nhaém muïc-ñích treân cao maø böôùc. Coù nhöõng ngöôøi khoâng may (?) ñaõ phaûi ngaõ ngay ôû chaëng ñaàu. Coù nhöõng ngöôøi leo leân ñeán ñænh nuùi. Ñöôïc nhìn trôû laïi con ñöôøng ñaõ leo vôùi ñoâi chuùt töï-haøo. Ñöôïc dòp phoùng taàm-maét ra ngoaøi khoâng gian bao-la, höôûng ñöôïc caùi ngaây-ngaát tuyeät ñænh trong khoâng-gian. Nhöng thôøi-gian khoâng cho pheùp keùo daøi nieàm ngaây-ngaát aáy. Boùng maët trôøi ñaõ ngaû veà taây. Ta nhìn tröôùc nhìn sau nuoái tieác roài laàn böôùc baét ñaàu chaëng thöù hai - chaëng xuoáng nuùi, chaëng ñi khoâng maáy haøo-höùng maø coøn chaùn-ngaùn nöõa. Maét phaûi ngoù xuoáng, moãi böôùc trong khoâng-gian laø moãi böôùc cuûa thôøi-gian vaø naám moà hieän laàn ôû chaân nuùi.
Ngaãm laïi cuoäc ñôøi, thi-só Chieâu-Döông neâu leân thaéc-maéc:
Ñôøi ngaùn ta hay ta ngaùn ñôøi?
Tuoàng ñôøi baøy ñaët laém troø chôi
Baïc, tieàn, chaâu-baùu laøm meâ daï;
Gaïo, caù, chim, muoâng ñeå nhöû moài.
Ruùt ñeán chieán-tranh vaøng ñaù naùt,
Chæ coøn phong-caûnh nuùi soâng daøi.
Ñôøi ngöôøi laïi haïn laø traêm tuoåi,
Lao-löïc, vinh-hoa cuõng theá thoâi.
Keát-thuùc: "cuõng theá thoâi" trong chaùn chöôøng.
Thi-só Taûn-Ñaø tìm baïn tri-aâm ñeå hoûi cho ra:
Ñôøi ñaùng chaùn hay khoâng ñaùng chaùn
Caát cheùn quyønh rieâng hoûi baïn tri-aâm.
Coù moät nhaø sö ñaõ laøm moät caùi quan-taøi nhoû ñeå ôû nôi phoøng khaùch. Khaùch tôùi thaêm thaáy quan-taøi coù lôøi hoûi veà lyù-do. Nhaø sö traû lôøi:
- Ngöôøi ta soáng taát coù cheát maø cheát laø vaøo ngay caùi naøy. Ta thaät laáy laøm laï. Ngöôøi ñôøi ai ai cuõng chæ bieát ñeán phuù-quí, coâng-danh, taøi-saéc, thò-hieáu, lo-buoàn, vaát-vaû suoát ñôøi, chaúng bieát ñeán caùi cheát laø gì. Nhö ta ñaây, moãi khi coù vieäc khoâng ñöôïc nhö yù, ta caàm caùi naøy maø ngaém laø töùc-khaéc trong taâm ta yeân-oån maø muoân ngaøn tö-löï ñeàu laâng-laâng saïch nhö khoâng. Caùi quan taøi con naøy ñuû thay lôøi huaán, lôøi giôùi cuûa baäc nghieâm sö, baøi traâm, baøi minh treo beân choã ngoài vaäy.
Ngöôøi ta thaáy caùi cheát sôø-sôø tröôùc maét maø ñaâm ra chaùn cho cuoäc soáng ñaõ ngaén-nguûi maø coøn ñaày ñau-khoå. Ngöôøi ta suy-nieäm veà caùi cheát ñeå dieät duïc, ñeå ñöôïc soáng nhöõng ngaøy ngaén-nguûi yeân-oån taâm-tö ôû giöõa moät theá-giôùi ñaày xao-ñoäng.
Ngöôïc laïi, coù ngöôøi chaùn ñôøi soáng lao-khoå, voâ-nghóa, quyeàn-theá, lôïi-danh laøm chi, "nhaát ñaùn voâ thöôøng vaïn söï höu", roát cuoäc roài cuõng xuoâi tay naèm yeân trong naám moä. Thoâi, tìm ñeán caùi cheát ñeå döùt-khoaùt vôùi cuoäc soáng chaùn-chöôøng. Trong Le Mythe De Sisyphe, Albert Camus ñaõ vieát leân trang ñaàu: Chæ coù moät vaán-ñeà trieát hoïc thaät söï ñuùng-ñaén, ñoù laø söï töï saùt. Vaán-ñeà töï saùt laø vaán-ñeà ñöôïc neâu leân trong yù-thöùc ñoái vôùi quan-nieäm phi-lyù.
Trong vôû kòch Hamlet cuûa ñaïi kòch só Shakespeare. Nhaân-vaät chính trong vôû kòch laø chaøng Hamlet ñaõ noùi moät caâu baát huû: To be or not to be, that is the question. - Neân soáng hay khoâng neân soáng, ñoù laø moät vaán-ñeà. Ñaây cuõng laø yù-nghóa baên-khoaên ngaäp-ngöøng cuûa bieát bao ngöôøi trong traàn-theá. Phaûi chaêng cheát laø söï giaûi-thoaùt cuoäc soáng chaùn-chöôøng. Hay cöù baùm laáy söï soáng lao-khoå chaùn-chöôøng nhö taâm-traïng nhaø thô Toâ-thuøy-Yeân
Toâi soáng ñeå queân queân ñeå soáng.
Môøi quí vò böôùc vaøo taâm-traïng cuûa thaùnh Phao-loâ. Phao-loâ ñaõ taâm-tình veà söï soáng cheát cuûa mình: "Toâi coù loøng troâng-caäy chaéc-chaén naøy, vieäc chi toâi cuõng chaúng hoå-theïn caû, nhöng bao giôø cuõng theá, toâi noùi caùch töï-do moïi beà, nhö vaày, daàu toâi soáng hay cheát, Ñaáng Christ seõ ñöôïc caû saùng trong mình toâi. Vì Ñaáng Christ laø söï soáng cuûa toâi, vaø söï cheát laø ñieàu ích-lôïi cho toâi vaäy.
Ví thöû toâi cöù soáng trong xaùc-thòt, laø ích-lôïi cho coâng-khoù toâi, thì toâi chaúng bieát neân löïa ñieàu chi. Toâi bò eùp giöõa hai beà, muoán ñi ôû vôùi Ñaáng Christ, laø ñieàu raát toát hôn; nhöng toâi cöù ôû trong xaùc thòt, aáy laø söï caàn hôn cho anh em" (Phi-líp 1:20-24).
Ñaây khoâng phaûi laø taâm-traïng cuûa Phao-loâ maø laø taâm-traïng chung cuûa Cô-ñoác nhaân chaân-chính. Soáng laø ñieàu toát ñeå phuïc-vuï Chuùa vaø ñoàng baøo, ñoàng loaïi. Cheát laø ñieàu toát vì ñöôïc soáng ñôøi-ñôøi vôùi Chuùa.
Mong Quí vò coù ñoàng taâm-traïng vôùi chuùng toâi vaø tìm ñöôïc yù-nghóa trong cuoäc soáng, cuøng söï an-taâm vui-thoûa trong söï cheát.
|