21. Yeâu Ñoái Töôïng
Tình yeâu roäng lôùn nhö bieån caû - beå tình. Bao-la khoâng bôø-beán - baùc-aùi. Vôùi tính-caùch ñaëc-thuø khoâng bò raøng-buoäc vaøo thôøi-gian laãn khoâng-gian, nhöng nhöùt ñònh phaûi coù ñoái-töôïng, vaø phaûi laø ñoái-töôïng bieát giao-caûm, tieáp-nhaän. Yeâu traêng nhö Lyù-Baïch, nhö Haøn-maïc-Töû. Khoâng theå ñem tình yeâu gôûi ñeán moät tinh-caàu baêng-giaù voâ-tri. Muoán yeâu phaûi nhaân-caùch hoùa:
Traêng naèm soùng soaõi treân caønh lieãu
Ñôïi gioù ñoâng veà ñeå laû-lôi
Hoa laù ngaây tình khoâng muoán ñoäng
Loøng em hoài-hoäp, chò Haèng ôi!
Haøn-maïc-Töû
Yeâu thô, yeâu nhaïc v.v... cuõng phaûi gôïi töôûng moät naøng thô, moät naøng ngheä-thuaät ñeå maø yeâu. Mî-Nöông yeâu tieáng saùo dìu-daët cuûa Tröông-Chi, nhöng chæ coù Tröông-Chi môùi tieáp-nhaän ñöôïc tình yeâu cuûa Mî-Nöông. Laøn soùng tình, laøn soùng yeâu phaùt-xuaát töø con ngöôøi vaø chæ coù con ngöôøi môùi ñuû yeáu-toá vaø khaû-naêng ñoùn nhaän vaø baét laáy.
Khi Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân vuõ-truï, muoân loaøi vaïn vaät vaø loaøi ngöôøi (Saùng-theá kyù 1,2). Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ñem nhöõng sanh vaät ñeán ñeå A-ñam ñaët teân, ñeå ngöôøi giao-caûm. Nhöng A-ñam caûm thaáy leû-loi, ñôn-ñoäc. Tình yeâu voán laø baûn-theå cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi (I Giaêng 4:8) ñöôïc truyeàn sang A-ñam qua hôi thôû cuûa Ngaøi (Saùng-theá kyù 2:7) ñoøi-hoûi moät ñoái-töôïng cuøng baûn-theå ñeå tình yeâu khai phoùng. Vaø EÂ-va, moät con ngöôøi ñöôïc döïng neân sau ñoù laø moâi-tröôøng thích-öùng cuûa tình yeâu.
Thoå daân UÙc coù moät thöù voõ-khí baèng goã hình cong (boomerang). Xöa kia ñöôïc duøng trong traän chieán hoaëc saên thuù vaät. Nhöng ngaøy nay laø moät moân theå-thao. Ngöôøi chôi caàm boomerang nhaém ñích neùm ra. Neáu khoâng truùng ñích, boomerang seõ bay trôû laïi ngöôøi neùm. Tình yeâu cuõng coù tính chaát phaûn-hoài nhö vaäy. Khi "tim noàng-naøn ñem gôûi choán thôø-ô". Laø luùc naøng thô ñi vaéng, naøng ngheä-thuaät ñi chôi, ñoái töôïng laïnh-luøng nhö baêng sôn, hoang-vaéng nhö chieàu treân moä-ñòa. Tình yeâu ñaõ khoâng gaëp ñích neân phaûn-hoài. Theá laø thaát tình, laëng-leõ nhaâm-nhi:
Ta mang moät veát thöông loøng tuyeät-voïng
Thoâi heát roài, tình aâu-yeám thuôû xöa
Roài chaøng ñi, oâm noãi buoàn chan-chöùa
Moái thaát tình daàu-daõi vôùi phong söông.
Hoà-vaên-Haûo
Coù nhöõng muïc-tieâu naèm trong haøng raøo vò-kyû, tình-yeâu thích xoâng-xaùo ñeán. Coù nhöõng muïc-tieâu naèm trong ranh-giôùi vò-tha, daãu ñöôïc löông-taâm thoâi-thuùc, ngöôøi ñôøi van xin, toác-ñoä tình-yeâu vaãn khoâng hôn ruøa giaø di-chuyeån. Nguyeãn-Traõi ñaõ ñöa ra vaøi muïc-tieâu trong Quoác-vaên Giaùo-khoa thö raèng;
Thöông ngöôøi taát-taû ngöôïc xuoâi,
Thöông ngöôøi lôõ böôùc, thöông ngöôøi bô-vô.
Thöông ngöôøi oâm daét treû thô.
Thöông ngöôøi tuoåi-taùc giaø-nua baàn-haøn.
Thöông ngöôøi coâ-quaû coâ-ñôn,
Thöông ngöôøi ñoùi-raùch laàm-than beân ñöôøng.
Thaáy ai ñoùi raùch thì thöông,
Raùch thöôøng cho maëc, ñoùi thöôøng cho aên.
Thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân.
Caâu keát baøi thô khoâng ñoøi hoûi "thöông ngöôøi laïi haïi ñeán thaân" maø laø "thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân" laø ñuû. Nguyeãn-Traõi ñaõ cho ta thaáy tình thöông nhö caùi caân baøn. Moät ñóa caân ñeå "thöông ngöôøi", moät ñóa caân ñeå "thöông mình", "nhö theå" laø caây kim chæ ngay chính giöõa. Khoâng thöông mình maø haïi ngöôøi, cuõng chaúng thöông ngöôøi maø haïi mình. Noù caân- baèng, taïo neân hoøa-ñoàng, hoøa-bình, haïnh-phuùc cho caû ngöôøi laãn mình. Chuùng ta coù theå tìm thaáy yù-nieäm naøy trong caùc kinh-saùch cuûa caùc toân-giaùo. Vaø nhö vaäy, chöùng-toû raèng ôû bình-dieän nhôn-ñaïo caùc toân-giaùo coù ñoàng moät quan-ñieåm.
Cô-ñoác giaùo
"Heã ñieàu chi maø caùc ngöôi muoán ngöôøi ta laøm cho mình, thì cuõng haõy laøm ñieàu ñoù cho hoï, vì aáy laø luaät-phaùp vaø lôøi tieân-tri".
Kinh-Thaùnh - Ma-thi-ô 7:12
Do-thaùi giaùo
"Ñieàu gì caùc ngöôi thaáy laø ñaùng gheùt, thì ñöøng laøm cho anh em mình. Ñoù laø toaøn boä luaät-phaùp, phaàn coøn laïi chæ laø lôøi bình-luaän".
Kinh Tan-Muùt. Saùp-baùt 31a
Hoài-giaùo
"Chaúng ai trong caùc ngöôi laø tín-ñoà neáu tröôùc heát chöa mong-öôùc cho anh em mình nhöõng ñieàu maø chính loøng mình sôû-nguyeän cho mình".
Kinh Xu-Nan
Khoång-giaùo
"Ñöøng laøm cho ngöôøi khaùc ñieàu gì maø mình khoâng muoán ngöôøi ta laøm cho mình".
Nguõ-Kinh
Phaät giaùo
"Ñöøng laøm toån-thöông ngöôøi khaùc theo nhö loái maø chính mình thaáy laø deã gaây toån-thöông".
Kinh U-Da-Na-Vaùc-Ga 5:8
AÁn-ñoä giaùo
"Ñaây laø toång-hôïp nghóa-vuï: chôù laøm cho ngöôøi khaùc ñieàu gì xeùt ra coù theå gaây cho mình ñau-khoå neáu ngöôøi ta cuõng laøm cho mình nhö theá".
Kinh Ma-hap-ba-ra-ta 5:1517
Nhaân-loaïi vaãn trieàn-mieân ñau-khoå vì tình yeâu ñaõ bò nhieãm ñoäc toäi-loãi. Ngöôøi ta hieåu tình yeâu baèng trí vôùi taám loøng chai-ñaù. Neân ngöôøi ta khoanh tay ca-ngôïi tình yeâu baèng vaên-töø chaûi-chuoát, baèng lôøi noùi maät ngoït. Chaû traùch ñöôïc, vì nhaân-loaïi ñang thieáu loaïi tình yeâu chaân-chính, thöù tình yeâu soáng-ñoäng vaø ñaày naêng-löïc. Ñoù laø thöù tình yeâu ñaõ coù trong thaùnh Phao-loâ. Phao-loâ xaùc nhaän raèng: "Tình yeâu-thöông cuûa Ñaáng Christ caûm-ñoäng chuùng toâi" (II Coâ-rinh-toâ 5:14). Phaûi, bôûi tình yeâu Ngaøi, chuùng ta, nhöõng Cô-ñoác nhaân seõ "coù ñoàng moät taâm tình nhö Ñaáng Christ ñaõ coù" (Phi-líp 2:5). Coù nhö vaäy, chuùng ta môùi khoâng hoå-theïn vôùi danh Cô-ñoác nhaân.
|