56. Khoå Trí
Coù moät hí-hoïa laøm toâi nhôù hoaøi. Hoïa-só veõ moät caëp vôï-choàng phöông-phi, phì-noän ngoài treân moät chieác xe hôi loäng-laãy. Baø vôï maët-maøy nhaên-nhoù noùi vôùi choàng:
- Ñi caùi xe loãi thôøi, khoå ôi laø khoå, maát maët vôùi baïn-beø, baø con. Khoå ôi laø khoå!
Ñaøng sau chieác xe hôi coù hai vôï choàng ngheøo-naøn vôùi chieác xe boø. Ngöôøi choàng goø löng keùo, ngöôøi vôï gaäp ngöôøi ñaåy, mieäng mæm cöôøi noùi vôùi choàng:
- Xe anh môùi chaâm daàu, ñaåy nheï heàu, söôùng gheâ!
Nhieàu khi taâm-trí con ngöôøi khoán-khoå khi thaân-xaùc thuï-höôûng moïi tieän-nghi. Cuõng coù khi thaân-xaùc con ngöôøi bò ñaøy-ñoïa maø taâm-trí laïi thaûnh-thôi.
Ñôøi laø beå khoå. Ñôøi laø nhöõng ngaøy thaùng daèng-daëc buoàn-phieàn, haét-hiu, teû-laïnh. Khoå thaân-xaùc vì thaân-xaùc khoâng ñöôïc cung-öùng ñuùng nhu-caàu. Nhöng khoå trí thì coù nhieàu nguyeân-do laém.
Khoå-trí vì taùnh töï cao töï ñaïi trong con ngöôøi thuùc-ñaåy ta phaûi laøm theá naøo ñeå ngöôøi ñôøi khoûi khinh-cheâ, maø traùi laïi coøn phaûi khaâm-phuïc hoaëc kính-troïng. Neân con ngöôøi khoå-trí tìm caùch noùi hueânh-hoang ñeå cho ra ngöôøi thoâng-thaùi. Taäp laáy ñieäu-boä cho ra veû con nhaø sang, ñeå mong thieân-haï hieåu laàm maø toân-vinh ta. Ta khoå trí vì cöù töôûng mình laø roán vuõ-truï, thieân-haï ñang chuù vaøo ta ñeå quan-saùt caùi hay caùi dôû nôi ta maø pheâ-phaùn. Ta khoå-trí vì maøu-meø, vì traùnh-neù.
Ta khoå trí vì cöù voïng-töôûng nhö vaày môùi taøi, nhö kia môùi quí. Neân coá baét chöôùc ngöôøi naøy, coá hoïc taäp theo ngöôøi kia. Ñeå roài chaúng gioáng ai, ta caøng theâm khoå trí. Laõo-Töû noùi: Chaúng ai keùo caúng vòt cho daøi, chaúng ai thuùc caúng haïc cho ngaén. Taïi sao mình khoâng phaûi laø mình.
Ta khoå-trí vì ta khoâng phaân-bieät ñöôïc caùi gì ta chuû-quyeàn, caùi gì thuoäc veà ta vaø caùi gì ngöôøi ñem ñeán cho ta.
Sanh-töû khoâng thuoäc veà ta, nhöng thuoäc quyeàn Ñöùc Chuùa Trôøi, thì toäi gì khoå trí lo soáng sôï cheát. Soáng cheát laø leõ ñöông nhieân phaûi chaáp-nhaän. Nhöng phaûi laøm sao ñeå taâm-trí bình-thaûn chaáp-nhaän nhö thaùnh Phao-loâ: Soáng cheát ñeàu toát caû, ñeàu lôïi caû (Phi-líp 1:21-24).
Giaøu ngheøo khoâng thuoäc veà ta. Vaøo ñôøi tay traéng, ra ñôøi traéng tay thì toäi gì khoå trí ham giaøu traùnh ngheøo. Baùc tieàu-phu ôû Queá-Sôn daùm coi thöôøng caùi giaøu cuûa ngöôøi khaùc. Baùc thoûa maõn trong caùi ngheøo.
Moät caên nhaø laù vaùch thöa thöa
Chuùa ôû cuøng toâi theá cuõng vöøa
Chôù töôûng caùi ngheøo ñeo caùi khoå
Hoûi ai giaøu-coù söôùng chi chöa?
Bieát bao keû giaøu-coù khoå-trí ñeán noãi phaûi töï-töû. Chuû haõng phim Kodak, oâng vua laøm dieâm taïi Thuïy-só, nhaø vaên noåi tieáng Hemingway, vaø bieát bao chuû ngaân-haøng, chuû xí-nghieäp ñaõ phaûi töï keát-lieãu ñôøi mình. Hoï laø nhöõng ngöôøi khoå trí nhö Lacordaine ñaõ noùi: Hoï khoán-khoå vì khoâng coøn caûm thaáy thieáu-thoán gì ôû ñôøi naøy caû. Chuùng ta muoán khoûi khoå-trí, haõy taäp nhö thaùnh Phao-loâ: "Toâi ñaõ taäp heã gaëp caûnh-ngoä naøo, cuõng thoûa loøng ôû vaäy. Toâi bieát chòu ngheøo-heøn, cuõng bieát ñöôïc dö-daät. Trong moïi söï vaø moïi nôi, toâi ñaõ taäp caû, daàu no hay ñoùi, daàu dö hay thieáu cuõng ñöôïc" (Phi-líp 4:11-12). Chuùng ta phaûi coù taâm-hoàn nhôø caäy Ñöùc Chuùa Trôøi môùi mong thoaùt khoûi khoå trí. "Toâi traàn-truoàng loït khoûi loøng meï, vaø toâi cuõng seõ traàn-truoàng maø veà; Ñöùc Gieâ-hoâ-va ñaõ ban cho, Ñöùc Gieâ-hoâ-va laïi caát ñi; Ñaùng ngôïi-khen Danh Ñöùc Gieâ-hoâ-va" (Gioùp 1:21).
Vinh, nhuïc khoâng thuoäc veà ta. Do ngöôøi ban cho caû.
Khi thì hoan-hoâ
Luùc thì la-où
Nguyeãn-Vyõ
Thì toäi gì phaûi khoå trí nghó theá naøy môùi laø vinh, coøn theá kia haún laø nhuïc. Toâi vaãn thích tinh-thaàn töï-troïng, ñoäc-laäp trong lôøi noùi cuûa ñaïi thi-haøo Nguyeãn-coâng-Tröù: Khi laøm töôùng khoâng laáy laøm vinh, thì khi laøm lính khoâng cho laø nhuïc.
Coù ngöôøi nhuïc-maï ta. Ta khoâng coù quyeàn ngaên-caûn hoï ñöøng nhuïc-maï ta. Nhöng ta coù quyeàn khoâng nhaän lôøi nhuïc-maï aáy cho ta. Hoï bieáu ta, ta khoâng nhaän thì laøm sao khoå trí ñöôïc. Toâi laïi thích tinh-thaàn phoùng-khoaùng cuûa thaùnh Phao-loâ trong lôøi taâm-söï: "Daàu vinh daàu nhuïc, daàu mang tieáng xaáu, ñaàu ñöôïc tieáng toát" vì "Ñöùc Chuùa Trôøi bieát chuùng toâi" (II Coâ-rinh-toâ 6:8; 5:11). Chuùa hieåu ñöôïc laø khoûe trí roài, coøn ñaâu khoå trí.
Ta khoå trí vì ta khoâng theå tin nôi mình nöõa. Taâm-trí ta bò aùm-aûnh ñuû thöù, bò roái-loaïn ñuû ñieàu. Nhöõng vuøng mô-öôùc cuûa taâm-hoàn tan-raõ caû. Hình aûnh töông-lai toát ñeïp ñeán vôùi trí ta nhö laø hình-aûnh cuûa nhöõng caùi bong-boùng saø-phoøng röïc-rôõ trong khoaûng-khaéc, roài vôõ tan döôùi aùnh maët trôøi gay-gaét. Thoâi quay veà vôùi mình, vôùi con maét tö-vaán nhìn nhöõng yù-töôûng soi-moøn, ñuïc roãng khoái oùc maø khoâng tìm thaáy moät choã an-toaøn. Thoâi ñaønh ngaøy thaùng tieáp-tuïc thôû trong ñau thöông vaø tìm höùng trong tuyeät-voïng. Thaät laø khoå trí, coâ-ñôn.
- Hoûi hoa, hoa taøn, hoûi traêng, traêng tuûi, hoûi maây chieàu, maây chieàu tan, hoûi chim, chim veà ñænh nuùi.
Keâu ñaát, ñaát chaúng ôi
Keâu trôøi, trôøi khoâng ñoaùi.
Ôi, ngöôøi tröôùc ñaõ qua.
Ôi ngöôøi sau chöa tôùi.
Troâng toâi ñaây maø ngaäm-nguøi, nhìn toâi ñaây maø khaéc-khoaûi.
Löu-troïng-Lö
Neáu Quí vò coù cuøng taâm-traïng nhö thi-só Löu-troïng-Lö. Haõy laøm nhö söù-ñoà Giaêng "nghieâng ñaàu treân ngöïc Chuùa Jeâsus" (Giaêng 13:25), vôùi loøng tin nhö lôøi Kinh-Thaùnh phaùn: "Ngöôøi naøo ñeå trí mình nöông-döïa nôi Ngaøi, thì Ngaøi seõ gìn-giöõ ngöôøi trong söï bình-yeân troïn-veïn, vì ngöôøi nhôø-caäy Ngaøi" (EÂ-sai 26:3). Laøm sao khoå trí ñöôïc, vì "söï bình-an cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vöôït quaù moïi söï hieåu-bieát, seõ giöõ-gìn loøng vaø yù-töôûng cuûa anh em trong Ñöùc Chuùa Jeâsus Christ" (Phi-líp 4:7).
Mong raèng Quí vò ñöôïc khoûe trí ngay hoâm nay, vì Quí vò ñaõ baèng loøng ñaët ... ñaàu mình vaøo ngöïc Chuùa Jeâsus.
|