49. Suy Xeùt
Loaøi vaät haønh-ñoäng theo baûn-naêng. Moät vaøi loaøi thuù thoâng-minh coù khaû-naêng suy-nghieäm ñeå quyeát-ñònh löïa-choïn giöõa hai haønh-ñoäng coù theå ñöôïc. Thöôøng thöôøng söï löïa-choïn aáy ñöôïc quyeát-ñònh bôûi moät vaøi ñieàu-kieän vaät-chaát vaø taâm-lyù.
Rieâng veà con ngöôøi, trong taát caû moïi hoaøn-caûnh, moïi tröôøng-hôïp, con ngöôøi bieát töï-do choïn-löïa: hoaëc phaûi haønh-ñoäng caùch naøy hay caùch khaùc, hoaëc ngöng ngay haønh-ñoäng cuûa mình ñeå phuø-hôïp hôn sau khi suy-xeùt kyõ veà muïc-ñích ñaõ töï choïn ra. Thieáu suy-xeùt, con ngöôøi seõ haønh-ñoäng theo baûn-naêng nhö loaøi thuù.
Thình-lình coù ai saùng cho ta moät baït tai, hoaëc nhuïc-maï ta baèng moät lôøi thoâ-tuïc. Laäp töùc, baûn-naêng ta baét ta phaûi coù moät haønh-ñoäng phaûn-öùng (roài muoán ñi ñeán ñaâu thì ñeán). Nhöng trí-oùc ta kòp thôøi suy-xeùt. Söï suy-xeùt ñoù ngaên-chaën haønh-ñoäng theo baûn-naêng ta. Giaûi-toûa ngay naêng-löïc ñang cuoàn-cuoän doàn vaøo caùc baép thòt ta. Höôùng-daãn ngay naêng-löïc ñoù trôû veà trí-oùc ta. Chuùng ta suy-xeùt thaáu-ñaùo veà haäu-quaû cuûa haønh-ñoäng ta. Phaûi haønh-ñoäng theá naøo ñeå khieán tình-traïng toài-teä trôû neân toát-ñeïp hôn. Phaûi haønh-ñoäng theá naøo ñeå naâng chuùng ta leân cao trong ñòa-haït tinh-thaàn.
Haøn-Tín laø nguyeân-soaùi cuûa Hôùn Vöông, luùc coøn haøn-vi, oâng ñi caâu caù baùn laáy tieàn ñoä nhöït, vaø lo luyeän taäp cung-kieám, nghieân-cöùu binh-thö ñeå vieát cuoán "Haøn-Tín Binh-Phaùp". Gia-taøi oâng chæ voûn-veïn coù cuoán saùch vaø thanh kieám neân ñi ñaâu oâng cuõng leø-keø mang theo. Moät ngaøy kia, oâng ñem caù ra chôï baùn, gaëp moät teân du-coân chaän laïi noùi:
- Maøy laøm phaùch quaù, ñi ñaâu cuõng mang göôm. Vaäy maøy coù daùm ñaâm tao khoâng? Neáu khoâng haõy luoàn qua troân tao maø ñi.
Haøn-Tín suy-xeùt lieàn: Mình töø laâu ñaõ toán coâng hoïc taäp, trau-doài taøi-naêng, hi-voïng sau naøy seõ laøm ñaïi-töôùng, baù chieán, baù thaéng, ngaøn ñôøi löu danh. Hoâm nay ñaâm noù, thì ñaønh choân vuøi taøi-trí chæ vì thaèng thaát phu naøy. Ta gieát noù raát deã, nhöng luaät-phaùp ñaâu coù tha thaèng saùt nhaân. Thoâi ta nhòn noù ñeå chí lôùn ñöôïc thaønh. Haøn-Tín nghó vaäy, beøn mæm-cöôøi luoàn troân thaèng du-ñaõng maø ñi. Moïi ngöôøi thaáy theá cöôøi nhaïo cho laø heøn-nhaùt.
Suy-xeùt caøng chín-chaén, haønh-ñoäng caøng tinh-vi. Söï suy-xeùt giuùp Haøn-Tín kyû-luaät hoùa haønh-ñoäng trong muïc-ñích theo-ñuoåi.
Tieác thay, söï suy-xeùt cuûa ta laïi thuoäc vaøo sôû-naêng vaø kieán-thöùc ta ñang coù. Neân "khi toâi coøn laø con treû, toâi noùi nhö con treû, tö-töôûng nhö con treû, suy-xeùt nhö con treû; khi toâi ñaõ thaønh-nhaân, beøn boû nhöõng ñieàu thuoäc veà con treû" (I Coâ-rinh-toâ 13:11). Vì côù ñoù, nhieàu luùc söï suy-xeùt cuûa ta khoâng giuùp ta ñi ñeán quyeát-ñònh ñuùng nhöùt. Vaø khi bieát ñöôïc bôûi haäu-quaû sai-laàm thì ñaõ muoän. Söï suy-xeùt cuûa ta cuõng bò leäch-laïc do hoaøn-caûnh xaõ-hoäi vaø taâm-lyù quaàn-chuùng chi-phoái. Hoaøn-caûnh xaõ-hoäi thay ñoåi, taâm-lyù quaàn-chuùng thay ñoåi, neân söï suy-xeùt cuûa ta cuõng do ñoù maø ñoåi-thay, tröôùc sau baát nhaát, khieán ta hoà-nghi caû caùi ta quyeát-ñònh.
Chuùng ta ñang soáng trong moät thôøi ñoøi-hoûi moïi haønh-ñoäng phaûi ñöôïc chính-xaùc, trong khi trí suy-xeùt cuûa ta thieáu chính-xaùc. Bôûi côù-ñoù, chuùng ta caàn phaûi minh-ñònh moät muïc-tieâu, moät ñöôøng-loái, moät phöông-caùch haønh-ñoäng vaø tìm cho ñöôïc moät naêng-löïc.
Ñoái vôùi Cô-ñoác nhaân, nhôø Lôøi Chuùa, chuùng ta deã minh-ñònh:
* Muïc-tieâu: Vinh-hieån Danh Chuùa vaø ñeïp loøng Chuùa.
"Vaäy, anh em hoaëc aên, hoaëc uoáng, hay laøm söï chi khaùc, haõy vì söï vinh-hieån Ñöùc Chuùa Trôøi maø laøm" (I Coâ-rinh-toâ 10:31).
"Haõy xeùt ñieàu chi vöøa loøng Chuùa" (EÂ-pheâ-soâ 5:10)
"Nguyeàn ... söï suy-gaãm cuûa loøng toâi ñöôïc ñeïp yù Ngaøi" (Thi-thieân 19:14).
Vôùi muïc-tieâu treân, taâm-thaàn chuùng ta coù theå "ñöôïc ñem leân tôùi taàng trôøi thöù ba" (II Coâ-rinh-toâ 12:2).
* Ñöôøng loái: Theo söï khoân-ngoan töø thieân-thöôïng.
"Söï khoân-ngoan töø treân maø xuoáng thì tröôùc heát laø thanh-saïch, sau laïi hoøa-thuaän, tieát-ñoä, nhu-mì, ñaày loøng thöông-xoùt vaø boâng-traùi laønh, khoâng coù söï hai loøng vaø giaû-hình" (Gia-cô 3:17). Chuùng ta laáy ñoù laøm quy-cuû, laøm khuoân vaøng thöôùc ngoïc maø suy-xeùt vôùi lôøi thaàm-nguyeän: "Hôõi Ñöùc Gieâ-hoâ-va, xin cho toâi bieát caùc ñöôøng-loái Ngaøi, vaø daïy toâi caùc neûo ñaøng Ngaøi. Xin haõy daãn toâi trong chaân-lyù cuûa Ngaøi, vaø daïy-doã toâi" (Thi-thieân 25:4-5). Nhö vaäy, chaéc-chaén "Ngaøi seõ chæ-daïy cho ngöôi con ñöôøng mình phaûi choïn" (Thi-thieân 25:12).
* Haønh-ñoäng: Nhôn danh Chuùa Jeâsus maø laøm.
"Maëc daàu anh em noùi hay laøm, cuõng phaûi nhôn danh Ñöùc Chuùa Jeâsus maø laøm moïi ñieàu" (Coâ-loâ-se 3:17).
Vôùi phöông-caùch haønh-ñoäng naøy, laøm sao chuùng ta coù theå ra khoûi tinh-thaàn "Kính Chuùa Yeâu Ngöôøi" ñöôïc.
* Naêng-löïc: Nhôø söùc Chuùa
"Haàu cho söùc-maïnh cuûa Ñaáng Christ ôû trong toâi" (II Coâ-rinh-toâ 12:9).
"Toâi laøm ñöôïc moïi söï nhôø Ñaáng ban theâm söùc cho toâi" (Phi-líp 4:13).
Vôùi naêng-löïc treân, chuùng ta coù theå "chòu laáy thaäp-töï giaù, khinh ñieàu sæ-nhuïc" (Heâ-bô-rô 12:2).
Vôùi naêng-löïc treân, chuùng ta coù theå "ñaùnh traän toát laønh" (II Ti-moâ-theâ 4:7).
Thöa Quí vò chöa phaûi laø Cô-ñoác nhaân. Quí vò coù theå suy-xeùt theo lyù, theo luaät, hoaëc theo löông-taâm. Nhöng thöû hoûi lyù naøo? luaät naøo? Coøn löông-taâm ö? Khoâng theå tin-caäy ñöôïc. Nhieàu teân saùt nhaân vaãn khoâng bò löông-taâm caén-röùt.
Môøi Quí vò suy-xeùt lôøi Chuùa Jeâsus phaùn: "Ngöôøi naøo neáu ñöôïc caû thieân-haï maø maát linh-hoàn mình, thì coù ích gì? Hay coù ngöôøi naøo laáy chi maø ñoåi linh-hoàn mình ö?" (Maùc 8:26-27). Xin Quí vò haõy ngöng thaàn trong giaây-laùt, suy-xeùt veà linh-hoàn mình, vaø tìm ñöôøng-loái thích-ñaùng ñeå kòp thôøi haønh-ñoäng. Keûo muoän.
|